(Thầy Thích Thái Hòa giảng tại văn phòng công ty FDI ở Tp Hồ Chí Minh, ngày 4/4/2013)
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật!
Cùng tất cả anh chị em trong ban Giám đốc của công ty FDI, ban Điều hành và toàn thể anh chị em nhân viên hiện diện quý mến.
Hôm nay là ngày 24 tháng 2 năm Quý Tỵ (tức ngày 4/4/2013) tại văn phòng công ty FDI ở thành phố Hồ Chí Minh, chúng tôi là thầy Thái Hòa với sư cô Diệu Đáo có nhân duyên đến công ty do anh Nghĩa và chị Phượng Liên mời, chia sẻ với quý vị một vài điểm cần thiết trong khi mình đang cộng tác với nhau và đang làm việc với nhau để hiểu những việc làm của mình qua cách nhìn của Phật Pháp.
Ngày nay khoa học đã tiến bộ rất nhiều và khoa học đã nhìn nhận ra rằng, trái đất là ngôi nhà chung của toàn thể con người, không những toàn bộ con người mà còn là của mọi sinh vật trên trái đất này nữa. Tầm nhìn của những nhà khoa học như vậy là rất trân quý. Với cách nhìn ấy, giúp chúng ta xóa dần những cách nhìn cục bộ, phiến diện trong cuộc sống con người.
Trong cuộc sống con người, nếu chúng ta sống và hành xử theo cách nhìn cục bộ, phiến diện bao nhiêu, thì chúng ta làm cho đời sống con người của chúng ta ngày càng nghèo đi và khổ đau bấy nhiêu. Nếu cách nhìn phiến diện, cục bộ được xóa đi bởi tuệ giác lớn bao nhiêu, bởi sự hiểu biết lớn bao nhiêu, thì đời sống của con người càng xích lại gần nhau bấy nhiêu. Con người bấy giờ có khả năng bắt tay hợp tác với nhau trong mọi công việc một cách chân thành để xây dựng một nếp sống lành mạnh và văn minh. Không những con người bắt tay với nhau mà con người còn có khả năng bắt tay với môi trường, với thiên nhiên để kiến tạo ngôi nhà bình an cho toàn thể nhân loại.
Tôi nghĩ rằng, đó là cách nhìn phải mất mấy ngàn năm, con người mới phát hiện ra được, nhưng mà trước đây 2600 năm, đức Phật đã thấy những điều đó và Ngài đã dạy: “Ngoài thế giới này còn có rất nhiều thế giới khác và mình muốn yêu thương cái của mình, thì mình phải biết yêu thương cái không phải của mình. Người nào biết yêu thương cái không phải của mình, người ấy mới có khả năng yêu thương cái của mình”.
Thật vậy, chúng ta muốn bảo vệ chúng ta, thì chúng ta phải biết bảo vệ những cái không phải của chúng ta. Bảo vệ những cái không phải của chúng ta, thì chúng ta mới bảo vệ được chúng ta một cách chính xác. Với cách nhìn mọi sự hiện hữu bằng tuệ giác này, đức Phật đã hiến tặng cho thế giới loài người chúng ta trải qua hai mươi sáu thế kỷ, nhưng với tri thức khoa học, thế giới con người ngày nay mới phát hiện ra và nhận ra được lời dạy quý báu đó của đức Phật.
Ví dụ: anh Nghĩa muốn bảo vệ anh Nghĩa thì anh Nghĩa phải biết bảo vệ chị Phượng Liên. Nếu trong hạnh phúc gia đình, anh Nghĩa chỉ biết bảo vệ anh Nghĩa mà không biết bảo vệ chị Phượng Liên, thì hạnh phúc gia đình của anh Nghĩa sẽ không bao giờ xảy ra.
Và chị Phượng Liên cũng vậy. Chị Phượng Liên muốn bảo vệ hạnh phúc gia đình của chị, thì chị phải biết bảo vệ anh Nghĩa. Hai người phải biết bảo vệ hạnh phúc cho nhau, bảo vệ sự an lạc cho nhau, ấy là những người biết bảo vệ mình một cách thông minh.
Nếu hai người chỉ biết đơn thuần bảo vệ cái riêng mình, thì cả hai đều không bảo vệ được chính mình. Nói như vậy để chúng ta thấy rằng, muốn bảo vệ chúng ta, chúng ta phải biết bảo vệ người khác, phải biết bảo vệ môi trường sinh hoạt của chúng ta. Trong môi trường sinh hoạt của chúng ta nếu có một người bệnh hoạn, khổ đau, thì hạnh phúc của chúng ta sẽ bị giảm thiểu, đây là một sự thật mà chúng ta cần phải thấy biết.
Người Sài Gòn muốn khỏi bệnh hoạn, chúng ta không phải chỉ biết bảo vệ công ty, bảo vệ ngôi nhà mình mà còn phải bảo vệ dòng sông Sài Gòn nữa chứ, nếu dòng sông Sài Gòn bị ô nhiễm, thì cho dù chúng ta có ở trong nhà cũng bị ô nhiễm và đau ốm thôi. Nói như vậy để chúng ta thấy rằng, chúng ta muốn bảo vệ gia đình của chúng ta, bảo vệ đời sống của chúng ta, thì chúng ta phải biết bảo vệ công ty của chúng ta, vì sao?
Vì công ty là ngôi nhà của chúng ta. Nếu ngôi nhà này mệnh hệ như thế nào, thì nó ảnh hưởng đến đời sống của các thành viên trong ngôi nhà ấy, cũng như ảnh hưởng đến đời sống gia đình huyết thống của họ. Công ty không phải chỉ là ngôi nhà của ban Giám đốc, ban Điều hành mà còn là ngôi nhà của mọi thành viên của công ty. Cho nên, tôi đọc năm điều tuyên thệ của công ty FDI, tôi rất thích và nhận thấy có nhiều ý nghĩa rất hay và rất thiết thực trong năm điều ấy, vì vậy hôm nay tôi muốn chia sẻ đến toàn thể quý vị ý nghĩa của năm điều tuyên thệ này qua cách thấy và cảm nhận của tôi.
Điều 1 : Với công ty tuyệt đối trung thành.
Điều này các anh chị em có cảm thấy quá đáng không? Bởi vì trên thế gian này có cái gì tuyệt đối đâu mà đòi hỏi người khác tuyệt đối trung thành, thế gian này là tương đối, phải không? Mọi cái là tương đối, nhưng nếu muốn bảo vệ sinh mệnh thì phải là bảo vệ tuyệt đối, không thể là tương đối được. Bởi vì nếu bảo vệ sinh mệnh mình mà bảo vệ tương đối thì tuyệt đối sinh mệnh đó sẽ bệnh hoạn và tuổi thọ đó sẽ giảm ngay. Mọi chuyện là tương đối, nhưng bảo vệ sinh mệnh là phải tuyệt đối, an toàn tuyệt đối, cũng như đi lên máy bay thì phải bảo vệ an toàn tuyệt đối, từ Đà Nẵng đến Sài Gòn, còn nếu mà bảo vệ tương đối, thì không ai dám đi trên chiếc máy bay được bảo vệ tương đối ấy hết.
Cho nên, công ty muốn tồn tại thì mọi thành viên trong công ty phải tuyệt đối trung thành với công ty của mình, đó là sự tồn tại đúng ý nghĩa và từ sự tồn tại đúng ý nghĩa ấy, nó đáp ứng cho ta những khát vọng, những nhu cầu của chúng ta đúng ý nghĩa của một công ty, còn nếu chúng ta trung thành tương đối với công ty, và mọi người thể hiện cái trung thành tương đối của mình đối với công ty, thì công ty trước sau gì nó cũng rã. Hơn hai trăm nhân viên mà chỉ cần mỗi người lơ đễnh một chút xíu thôi là thành hơn hai trăm vấn đề lơ đễnh xảy ra, công ty không thể tồn tại lâu dài được. Vì vậy, điều thứ nhất là tuyệt đối trung thành với công ty, cái đó không có gì là quá đáng.
Bởi vì sinh mệnh của công ty gắn bó với sinh mệnh của chính mình, khi mà công ty gắn bó với sinh mệnh của chính mình và gia đình mình như vậy, thì nó tồn tại một cách có ý nghĩa. Công ty hiện hữu có ý nghĩa và những thành viên của công ty hiện hữu cũng có ý nghĩa, và ý nghĩa sâu sắc hơn nữa là chúng ta đóng góp sự có mặt của công ty cho xã hội, cho cuộc đời, mà nhất là công ty FDI này, nó không những vận chuyển hàng hóa ở quốc nội mà cả quốc tế, không phải chỉ chuyển vận hàng hóa bằng đường thủy, đường bộ mà cả đường hàng không.
Nên, nếu chúng ta không trung thành tuyệt đối, chúng ta sẽ không có trái tim tuyệt đối để trung thành; chúng ta sẽ không có sự suy nghĩ tuyệt đối để bảo vệ cho sự tồn tại này, thì tai nạn sẽ xảy ra và nó gây thiệt hại cho rất nhiều người và thiệt hại tài sản cho xã hội. Cho nên, đây là lời tuyên thệ rất cần thiết và các thành viên của công ty cần phải thực tập, thà mình sống và làm việc hết lòng với công ty rồi, mà những sơ suất vẫn xảy ra, thì đó không còn là chuyện của mình, không còn là chuyện của nội lực mà là chuyện chướng ngại của ngoại duyên.
Nên, người xưa có nói “lực bất tòng tâm” là vậy. Lực nó tách khỏi trọng tâm rồi, thì mình chịu, vì mình không còn điều khiển được nó nữa. Nhưng mà lực đang ở trong trọng tâm, đang chịu dưới sự điều khiển của mình, đang trung thành với mình mà mình lơ đễnh, để sơ suất khiến điều không may xảy ra, thì đó là điều hết sức đáng tiếc, hết sức ân hận. Cho nên, tôi thấy tôi ngủ rất khỏe, bởi vì mỗi ngày tôi làm việc với cái gì, thì tôi làm hết lòng với cái đó, tôi làm từ trái tim của tôi, dù cho có ai biết hay không có ai biết, tôi không cần biết, bởi vì trái tim tôi biết cho tôi. Tôi làm cái gì cũng làm hết lòng, cho nên có ai biết hay không ai biết, điều ấy với tôi không còn quan trọng. Quan trọng là đạo lý nhân quả ở nơi tâm tôi, tự nó đã hình thành cho tôi. Đạo lý nhân quả nơi tâm tôi hình thành đời sống cho tôi, nhận ra được đạo lý ấy để sống và hành xử mới quan trọng. Cái thấy được nhân quả hình thành ngay nơi tự tâm là cái thấy vô cùng quan trọng, vì cái thấy ấy giúp ta có một đời sống chân thật và trung thành. Với cái thấy ấy đạo Phật đã hiến tặng cho thế giới con người. Mình có thể dối gạt được thiên hạ, nhưng mình không thể dối gạt được trái tim của mình, mà mình có thể dối gạt được trái tim của mình, nhưng mình không thể dối gạt được nhân quả hình thành trong lòng mình.
Đó là điều mà tại sao mình phải tuyệt đối trung thành.
Nên, đọc điều thứ nhất trong năm điều tuyên thệ của công ty FDI tôi rất thích. Trung thành là lý đương nhiên để sinh ra thành công và hạnh phúc. Nếu thiếu trung thành thì sẽ không có hạnh phúc. Vợ không trung thành với chồng thì làm sao đời sống gia đình hạnh phúc được. Rõ ràng yếu tố trung thành là điều không thể thiếu để xây dựng sự bền vững hạnh phúc và phát triển hạnh phúc, ở trong đó có cả sự phát triển kinh tế. Trung thành đi đôi với tín thành, với thành tín.
Cho nên, sống trên đời, nếu thiếu sự trung thành thì nó trở thành sự phản bội. Phản bội thì chỉ có thể thành công nhất thời, nhưng lại là sự thất bại vĩnh viễn. Cho nên, trung thành hay tín thành là điều để chúng ta thực tập, để cho chúng ta ứng dụng vào đời sống, chứ không phải lý thuyết và càng không phải là lý luận mà chính nó là cuộc sống của thành công và hạnh phúc.
Ở trong đời có ai là người không thích kẻ khác trung thành với mình? Rõ ràng, ai cũng muốn người khác trung thành với mình hết phải không? Muốn người khác trung thành với mình thì mình phải trung thành với người khác. Ai cũng muốn người khác thương mình, thì trước hết mình phải mở trái tim ra để thương người khác, mình thương người khác thì nhất định người khác sẽ thương mình. Mình trung thành với người khác thì nhất định người khác sẽ trung thành với mình. Họ không trung thành với mình kiểu này thì họ cũng trung thành với mình kiểu khác, chắc chắn là như thế.
Nhưng, nếu như họ đã lỡ phản bội rồi thì trước sau gì họ cũng sẽ trở về. Điều này, tôi kể cho quý vị nghe, chiều hôm qua tôi vui lắm. Chiều qua tôi đang nằm trên chiếc võng, thì có một anh đã phản bội tôi và bỏ tôi ra đi bảy năm. Suốt cả bảy năm tôi không hề giận hờn hay lên án gì anh ta cả, thì chiều hôm qua anh ấy tự trở lại, quỳ xụp xuống và nói :
“Thầy ơi, bảy năm con đã bỏ thầy để ra đi lang thang, khô kiệt cả hiểu biết, khô kiệt cả trí tuệ, xin thầy tha thứ cho con, xin thầy hãy cầm tay con một cái, để thầy truyền năng lượng cho con”.
Tôi vẫn vui cười với anh ta, với cái tâm bình thản tự nhiên. Tôi cầm tay anh ấy và anh ấy kể cho tôi nghe bảy năm trời anh ấy bỏ tôi ra đi, nhưng trong lòng lúc nào cũng cảm thấy nôn nao khó chịu và chiều hôm qua là chiều anh ấy quyết định trở lại thăm tôi và nói những lời sám hối với tôi. Tôi thương anh ta lắm và đã tặng cho anh ta hai tập sách: Thảnh thơi mọi nẻo đường về và Miến điện mặt trời lên. Cho nên, nếu họ không hiểu hết về mình, họ bỏ mình ra đi là chuyện đương nhiên, nhưng mà đi đâu rồi họ cũng thấy rằng, họ vẫn cảm thấy không thỏa mãn, vẫn không ai hiểu họ, thì có một ngày tự họ sẽ quay về.
Như vậy, ai phản bội mình là quyền của người ta, chứ mình có quyền gì mà cấm người ta phản bội. Phản bội là quyền của người ta, nhưng trung thành là quyền của mình. Điều này không phải chỉ ở trong công ty FDI, mà ngay trong cuộc sống cũng vậy. Nếu có ai phản bội mình là quyền của người ta, nhưng mình chỉ có một cái quyền duy nhất là luôn luôn trung thành và thương họ. Nếu mình trung thành với công việc của mình và thương họ, thì trước sau gì họ cũng trở về với mình. Vì vậy mà trong bài thơ Tình đạo sĩ tôi có nói rằng: “Đưa ai đi giữa tháng ngày dông bão Dìu ai về giữa trăm thắng ngàn thua”. Cuộc đời này mình mà bỏ cha mẹ mình ra đi, bỏ chồng mà ra đi, bỏ vợ mà ra đi, bỏ thầy mà ra đi là cái thành công chỉ là rất ít, mà cái thất bại là rất nhiều. Cho nên, những bậc có chí lớn, có tâm nguyện lớn, thì vẫn đứng đó đợi chờ những người phản bội mình có cơ hội trở về và mình sẽ dan đôi cánh tay ra, mở rộng trái tim mình ra mà đón họ, vì sao? Vì mình biết rất rõ, nếu người ta phản bội mình thì người khác sẽ phản bội họ và khi họ bị phản bội, họ mới thấm thía thế nào là trung thành và tự họ quay trở lại. Cho nên, điều thứ nhất rất là quan trọng, chúng ta cố gắng thực tập.
Điều thứ 2: Đối với khách hàng phải tôn trọng và lễ phép.
Hôm kia tôi có nói chuyện với nhân viên FDI Hà Nội, tôi nói: “mình đi tới nhà người nào mà họ tiếp mình có vẻ sơ sài và coi thường, thì mình lỡ tới một lần thôi, còn lần sau tự dặn lòng là không bao giờ tới nữa, nếu có đi ngang qua cổng nhà họ thì cũng không để ý luôn”.
Rõ ràng, khách hàng cũng vậy, mình đối xử vui vẻ, tôn trọng họ, thì họ lui tới đối tác với công ty, mình đối xử không dễ thương với họ, không tôn trọng họ, thì họ đi tìm đối tác khác. Mình là công ty, mình là chủ, nhưng mình cũng là khách làm thuê cho họ, khách hàng là khách, nhưng họ cũng là chủ, họ cũng làm thuê cho mình và mình cũng làm thuê cho họ. Trong cuộc sống đối tác, họ cũng nhờ mình, mà mình cũng nhờ họ. Họ là chủ mà cũng là khách, mình là khách mà cũng là chủ. Trong đối tác, khách với chủ, chủ với khách, chỉ cần hoán vị một cái là chủ hóa thành khách và khách hóa thành chủ. Cho nên, mình tồn tại cũng nhờ khách hàng, khách hàng được việc cũng nhờ mình.
Trong mối quan hệ hỗ tương đó mà mình biết tôn trọng lẫn nhau, kính quý lẫn nhau thì thật tuyệt vời, không có cái tuyệt vời nào hơn cái tuyệt vời sống biết kính quý nhau này; không có cái đẹp nào bằng cái đẹp sống biết tôn trọng nhau. Và nếu mình biết tôn trọng và quý mến khách hàng thì họ trước sau gì cũng đến với mình, và cho dù họ có đi đâu, đi đối tác với bất cứ công ty nào, mà các công ty ấy không tôn trọng khách hàng, thì khách hàng sẽ quay lại đối tác với công ty FDI, vì sao? Vì các công ty khác không có điều tuyên thệ thứ hai này và không áp dụng điều tuyên thệ này vào trong đối tác. Trong lúc đó công ty FDI, từ tổng Giám đốc, đến các Giám đốc Điều hành, các Trưởng phòng cho đến nhân viên đều thực hiện đúng lời tuyên thệ thứ hai này, nên quá dễ thương đối với khách hàng. Ở trong đời, ai cũng thích người dễ thương hết, không ai muốn tiếp xúc với người dễ ghét cả. Cho nên, đức Phật nói rằng: “Tất cả chúng sinh đều có Phật tính”. Nghĩa là tất cả chúng sinh đều có tính dễ thương, nhưng chẳng qua không có điều kiện biểu hiện thôi.